Монгол Улсын Их Хурлын дарга Д.Амарбаясгалан Их Британи, Умард Ирландын Нэгдсэн Хаант Улсад албан ёсны айлчлал хийсэн билээ. Айлчлалын бүрэлдэхүүнд Улсын Их Хуралд суудалтай таван намын төлөөлөл багтан ажиллаж буй. Тэдний төлөөлөл болох Улсын Их Хурлын гишүүдээс айлчлалын үр дүн, ач холбогдлыг хэрхэн дүгнэж буй талаарх байр суурийг сонирхлоо.

-УИХ-ын даргаар ахлуулсан Их Британи, Умард Ирландын Нэгдсэн Хаант улсад хийж буй албан ёсны айлчлал өндөрлөх гэж байна. Айлчлалыг хэрхэн дүгнэж байна вэ?

-УИХ-ын дарга Д.Амарбаясгалангаар ахлуулсан парламентад суудалтай улс төрийн намуудын төлөөлөл бүхий айлчлалын бүрэлдэхүүн Их Британи, Умард Ирландын Нэгдсэн Хаант Улсад ажиллаж байна. Олон улстай, дипломат харилцаа тогтоосны үр дүнд хэрхэн, яаж, нийгэм, улс төрийн хүрээнд хамтарч ажиллах вэ, тэр тусмаа сүүлийн үед геополитикийн хүрээнд тогтворгүй, ойлгомжгүй, нэлээд савалгаатай ийм үед англи төвтэй европын улс орнууд бас нэгэн хүчирхэг багана болж сүүлийн сарын хугацаанд маш идэвхтэй геополитикийн бодлого, үйл ажиллагааг илэрхийлэх болсон. Энэ айлчлалын гол онцлог гэвэл Монгол Улсын Их Хурлын даргаар ахлуулсан Их Хурлын гишүүд цаашдаа гадаад харилцаагаа Монгол Улс ямар салбаруудад хэрхэн гүнзгийрүүлж болох вэ гэдэгт чиглүүлсэн явдал. Хоёр дахь онцлог нь албан айлчлал нь төрийнхөө түвшинд уулзалт, хэлэлцээрүүдийг хийдэг бол энэ удаа тус улсын бахархал болсон дэлхийд данстай хоёр том их сургуулиар цаг хугацаа зарцуулан зочилж чадлаа. Энэ маш чухал юм.

-Яагаад чухал гэж, жаахан дэлгэрэнгүй тайлбарлавал?

-Оксфордын их сургуультай танилцаж, тус сургуулийн ерөнхийлөгчтэй уулзлаа. Мөн холбогдох судалгааны чиглэлийн хүмүүстэй уулзаж, төрийн байгуулалт, эдийн засгийн чиглэлээр туршлага судлах, монголтой тодорхой сэдвийн хүрээнд хамтарч ажиллах талаар яриа өрнүүлсэн. 

Харин Улсын Их Хурлын дарга тэргүүтэй айлчлалын бүрэлдэхүүн Кэмбрижийн их сургуультай танилцлаа. Энэ сургууль нь шинжлэх ухааны чиглэлээр дэлхийд данстай сургууль юм. Тус их сургуульд Монгол судалгааны төв байдгаараа онцлогтой. Судалгааны төвийн ач холбогдол нв бид бүхий л чиглэлээр оюутан залуучуудаа сургах, хамтарч судалгааны ажил хийх боломжтой. Энд монголын малыг дэлхийн зах зээл дээр гаргах, малын онцлогт тохирсон шинэ стандартыг нэвтрүүлж, олон улсад хүлээн зөвшөөрүүлэх, байгаль экологитой холбоотой усны асуудлууд болон усны сав газруудын нөөцийг нэмэгдүүлэх зэрэг монголын ирээдүй хойчийг бодсон, өнөөгийн тулгамдсан асуудлуудад шийдэл болох судалгааны ажлуудыг хийж байгаатай танилцлаа.

-Mонгол судалгааны төвийн захиралтай уулзаж, олон чухал асуудлаар яриа хөөрөө өрнүүлээд авсан байхаа?

-Энэхүү судалгааны төвийн захирал, профессор Дэвидтэй боловсролын зээлийн сангийнхаа дүрэм, журам, хуульд өөрчлөлт оруулж, зочин судлаачийн тоо, хөрөнгө төсвийг нь нэмэгдүүлж, оюутан залуучуудаа монголынхоо хөгжлийн бодлоготой уялдуулж сургах асуудлыг ярилцлаа. Үүнийг айлчлалын үеэр ярилцаад өнгөрөх бус ажил хэрэг болгож, хамтын ажиллагаагаа эхлүүлнэ гэдэгт итгэлтэй байна.

-Ажил хэрэг болгоход та бүхний оролцоо, хамтын ажиллагаа нэн чухал байх? 

-Ирэх тавдугаар сарын 17-ны өдөр Оксфордын их сургууль дээр Их Британид ажиллаж, амьдарч, сурч буй оюутан, залуусын уулзалтыг зохион байгуулна. Миний бие УИХ-ыг төлөөлж ирж ажиллана. Энд сурч, ажиллаж байгаа оюутан, залуусын хувьд “Бид эх орныхоо хөгжилд хэрхэн, яаж хувь нэмрээ оруулах вэ” гэдэгт гол анхаарлаа хандуулж байна. Гэхдээ хэрхэн, яаж хэрэгцээтэй байх арга замаа олдоггүй. Иймд тэрхүү уулзалт маш үр дүнтэй болно гэж бодож байна.

Монголын чадварлаг, олон залуус энэ улсад технологи, хиймэл оюун ухаан, автоматжуулалт, шинжлэх ухааны салбарууд гээд бүхий л чиглэлд сурч, ажиллаж байна. Британийн парламентад хүртэл монгол залуу саяхныг хүртэл ажиллаж байжээ. Эдгээр залуучуудтай бид яаж хамтарч ажиллаж, тэдний хүсэл, саналыг төрийн бодлого шийдвэрт хэрхэн тусгах вэ гэдгийг бодож байна.