Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх “Засгийн газарт чиглэл өгөх тухай” зарлигийг гаргаж, архи, согтууруулах ундааны зохисгүй хэрэглээнээс үүдэлтэй хүн амын эрүүл мэнд, нийгмийн аюулгүй байдал, эдийн засагт үзүүлэх сөрөг нөлөөг бууруулах зорилго бүхий “Эрүүл монгол хүн” хөтөлбөрийг боловсруулж, хэрэгжүүлэн ажиллахыг Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэд чиглэл болгосон. Энэ талаар Эрүүл мэнд, спорт, нийгмийн бодлогын зөвлөх Т.Мөнхсайхан дараах тайлбарыг өглөө.

Тэрбээр "Монголчуудын 21-ээс дээш насны нэг хүнд ноогдох архи, согтууруулах ундааны хэмжээ 55 литр. Үүний дотор спиртийн хэмжээ 11 литр байна. Энэ нь ДЭМБ-аас тогтоосон дундаж хэмжээнээс хоёр дахин өндөр. 100 мянган хүн амд ноогдох архины эмгэгийн шалтгаант нас баралтын тоо 15.5 буюу архины шалтгаант нас баралтаар манай улс дэлхийд тэргүүлж байна. Согтууруулах ундааны зохисгүй хэрэглээ тэр дундаа өндөр градустай архины хэрэглээ жил ирэх тусам нэмэгдэж байгаа нь анхаарал татсан асуудал болсон. 

21-ээс дээш насны архинд донтсон хүний тоо хүн амын 6.2 хувийг эзэлж байгаа буюу 90 мянга орчим хүн байна. Үүнийг дагаад гэмт хэрэг, зөрчил, эрүүл мэндийн шалтгаант нас баралт, хүн амины хэрэг жил ирэх тусам нэмэгдсээр байна. Үүний цаана ихэвчлэн 38-40 градусын хатуулаг өндөртэй согтууруулах ундаа хэрэглэсэн шалтгаантай байгаа нь маш аюултай хэмжээнд хүрээд байгаа юм.

Согтууруулах ундааны хэт хэрэглээтэй холбоотойгоор өнгөрсөн хугацаанд авч хэрэгжүүлж байсан бодлогуудыг судалж үзсэн. Хамгийн үр дүнтэй арга нь татварын бодлого байдаг. Согтууруулах ундааны хэрэглээний дийлэнх хувийг эзэлж буй 38-40 градустай хатуулаг ихтэй согтууруулах ундааны онцгой албан татвар 26 градустай согтууруулах ундаанд ногдож байгаа онцгой албан татвартай ижил хэмжээтэй байна. Энэ нь жилд 200-300 төгрөгөөр нэмэгдэж ирсэн. 25-40 градусын согтууруулах ундааны онцгой албан татвар одоогийг байдлаар ердөө 6960 төгрөг байна.

Бусад улсад онцгой албан татварыг хэрхэн ногдуулдаг талаар судалгаа хийсэн. Согтууруулах ундааг хатуулагтай, савлалтын эзэлхүүнтэй холбоотойгоор татвар тогтоодог. Манайд ийм ангилал байхгүй нь гол асуудал. Шинэчлэл хийх нэн шаардлагатай гэж үзсэн.

Хамгийн их хэрэглээтэй согтууруулах ундааны тухайд үнийн 60 орчим хувийг онцгой албан татвар эзэлдэг. Харин Монгол Улс дэлхийн дунджаас хоёр дахин бага хэмжээнд татвар ноогдуулж ирсэн нь согтууруулах ундааны зохисгүй хэрэглээг дэмжсэн бодлого явуулж ирснийг харуулж байна.

Герман улс 40 градусын согтууруулах ундаанд 40 хувийн онцгой албан татвар ноогдуулдаг. Үүнийгээ дагаад зохистой хэрэглээ буюу градус багатай согтууруулах ундааны хэрэглээ илүүтэй байна. Өндөр градустай согтууруулах ундааны хэрэглээ багассанаар нийгмийн сөрөг нөлөөлөл, эрүүл мэндийн өвчлөл, гэмт хэрэг зөрчил, гэр бүл салалтын тоо тодорхой хувиар буурсан бодит үр дүн гарсан. Харин манай улсад энэ бүх үзүүлэлт эсэргээрээ нэмэгдсээр байгаа юм" гэсэн юм. 

Х.Номин-Эрдэнэ