Зүүний үзүүр дээр арвай тогтохын дайтай хүмүүний орчлонд заларна гэдэг их хувь заяа. Амьдрал хэмээх хязгааргүй ээлжлэн эргэлдэх хуанлид хамтын амьдралын түүхээ сийрүүлж яваа М.Цэдэндамбын гэр бүлийг “АМЬДРАЛЫН ҮНЭ ЦЭНЭ” буландаа урьсан юм.

Хувь заяагаар холбогдож хайр хэмээх гэгээн ертөнцөд үүрээ зассан хосууд хоёулаа айлын том. Энэ нь эцэг эхдээ тусалж, дүү нараа харах нь амьдралд хариуцлагатай хандах эхлэлийг нь тавьсан байж мэдэх. Өрхийн тэргүүн, ханийнхаа түшиг тулгуур, үрийнхээ үргэлжийн хамгаалагч М.Цэдэндамба түүх, нийгмийн хичээлдээ сонирхолтой сурагч байжээ. Монголын түүхийг уншиж, судалгаа хүртэл хийдэг байсан нь түүнийг Хууль сахиулах их сургууль руу хөтөлсөн гэдэг. Их сургуулиа амжилттай дүүргэж “Эх орныхоо төлөө зүтгэе” хэмээн тангараг өргөж, цагдаагийн албанд хүчин зүтгэж явсан үе түүнд бий. Бий гэдэг нь өдгөө тэрбээр “Тайгын булаг” компанид хуулийн зөвлөхөөр ажиллаж байна.

Үе тэнгийнхэнтэйгээ өдөржин сагсны талбайд өнждөг байсан болоод ч тэр үү сагсан бөмбөгийг тун гаргууд тоглодог гэнэ. “Чөлөөт цагаараа сагс тоглох сонирхолтой. Зуны улиралд өдөржин сагс тоглоно. Өглөө гэрээсээ гараад орой болтол сагсны талбайд найзуудтайгаа өнждөг байсан” гэдгийг М.Цэдэндамба онцоллоо.

Харин түүний гэргий О.Энхбилэг багын даруухан, хичээлээ хийгээд чимээгүй суучихдаг охин байсан гэнэ. Бүх хичээлдээ сайн, сурлага сайтай тэрбээр сургуульдаа тэргүүлж улаан шугамаар нэгдүгээрт жагсдаг байжээ. “Монгол хэл, бичгийн хичээлдээ илүү сонирхолтой байсан. Дүүрэг, хотын олимпиадад оролцож, медаль авна. Сагс тоглох их дуртай. Ангийнхаа сагсны шигшээд тоглож, нэлээд хэдэн медаль авч байсан” хэмээн О.Энхбилэг хэлэв.

Хүсэл мөрөөдлөөр дүүрэн хүүхэд насны гэгээн өдрүүдийг эргээд харахад дурсамжаар дүүрэн байдаг. Дурсамж, дурьдатгал хөврөх тэрхүү он жилүүдэд тэд өөрсдийнхөө хэмжээнд сагсан бөмбөгтэй “нөхөрлөж”, спортод дурлаж явсан нь сонирхол нэгтэй байсныг батлах мэт. Хайраар учирч, хамтын амьдралаа эхлүүлсэн гэр бүлийн хосууд нэг хүн болтлоо өөр хоорондоо уусч шингэдгийн учиг нь энэ гэлтэй.

О.Энхбилэг сэтгүүлч, нэвтрүүлэгч болох хүсэлтэй байсан гэдэг. Гэвч сургуулиа төгсөөд сонгосон мэргэжил нь түүний хүсч мөрөөдөж явснаас тэс өөр. “Сэтгүүлч болж телевизэд ажиллах хүсэлтэй байсан. Тухайн үед эрэлттэй мэргэжил сонгох хэрэгтэй гээд ойр тойрныхон маань Хүний нөөцийн менежментээр суралцахыг зөвлөсөн. Хийсэн сонголтондоо дурамжхан байсан ч сургуульдаа суралцаж төгссөн дөө. Мэргэжлээрээ ерөөсөө ажиллаагүй” гэв.

Дургүйд хүчгүй гэдэг үг бий. Хүн өөрийн хүсч мөрөөдөж байсан ажлаа чин сэтгэлээсээ хийж, амжилттай ажиллаж, сайхан амьдарч чаддаг. Тиймээс тэрбээр өдгөө эмэгтэй хүний эрхэмсэг гоог илтгэсэн “Дэбра” хэмээх дотуур хувцасны брэндийг эх орондоо үйлдвэрлэж, үе тэнгийнхэндээ үлгэрлэн, охид бүсгүйчүүдийн дунд орон зайгаа эзэлжээ. Бизнесийн салбарт ч хэдийнэ танигдсан бүтээл урлаж яваа уран бүсгүй.

Хайрын мөчир салаалсан нь

Хүнийг хайрлаж, хайрлуулаад явна гэдэг энэ амьдралын эрхэм нандин утга учир. Хүн бүрийн хайрлаж, дурлаж, хамтын амьдрал эхлүүлсэн түүх өөр байдаг ч найз нөхдийн ачаар насныхаа ханьтай учирсан тохиолдол цөөнгүй. Тэд ч бас тэрхүү замналаар 2014 онд танилцжээ. Их сургуулийн паралель ангийн охины цахим хаягаас ирээдүйн эхнэрийнхээ зургийг харсан М.Цэдэндамба “Тухайн үед би Баянгол дүүргийн Цагдаагийн I хэлтэст томилогдоод ажиллаж байсан. Их сургуулийн паралель ангийн охин хамт ажилладаг байлаа. Түүний фэйсбүүкээс ханийхаа зургийг анх харж байсан. Наймдугаар сард байсан санагдана. Тэгээд л “Найзтай чинь танилцъя” гэж хэлэхэд “Төрсөн өдрөөр нь танилцаарай” гэсэн. Төрсөн өдөр нь есдүгээр сард болдог. Танилцах гэж нэг сар хүлээсэн дээ” гэв.

Ирээдүйн эхнэртэйгээ танилцахаар зориг шулуудсан тэрбээр төрсөн өдөрт очисноор тэдний хайрын түүх эхэлжээ. “Цагаа тулахаар эрэгтэй хүн ч гэсэн ичнэ. Утасных нь дугаарыг ч асууж чадахгүй. Цаасан дээр бичиж, утасных нь дугаарыг авч билээ” хэмээн инээмсэглэх М.Цэдэндамба анхны болзоо, үерхэх санал тавьсан мөчөө сэтгэл зүрхэндээ үргэлж нандигнаж явдаг нэгэн. Нас нэмж, ухаан тэлж буй нандин мөчид нь хамт байж, маргааш нь уулзах санал тавьж зөвшөөрүүлж чаджээ. “Хамт хоолонд орж, хорвоогийн сонин сайхныг хэсэг хугацаанд ярилцсан”  хэмээн хоёр бие рүүгээ инээмсэглэх хосуудын царайнаас таван жилийн өмнөх тэр өдрийн  агшинг тольдох мэт.

Анхны харцаар дурласан М.Цэдэндамба үерхэх санал тавихдаа төлөвлөгөө нэгбүрчлэн гаргасан нь О.Энхбилэгийн сэтгэлийг ихэд хөдөлгөжээ. Улмаар романтик сюрприз дүүрэн тэр өдрөөс тэдний хайрын гал дүрэлзэж эхэлсэн байна. Ажил тарах бүртээ уулзалдаж,  хамтдаа цагийг өнгөрөөж, хайр халамжаа харамгүй зориулж, бүхий л зүйлд шийдэмгий хариуцлагатай ханддаг М.Цэдэндамбад парад хувцас нь дориун зохьдог байжээ. Үүнийг нь харсан О.Энхбилэг эх орныхоо төлөө тангараг өргөж, ёслолын хувцсаар өөрийгөө чимсэн ирээдүйн ханьдаа эргэлт буцалтгүй дурласан гэдэг. Учир нь тэрбээр хань шигээ анхны харцаар дурлаагүй гэдгээ учирлан хэлсэн юм.

Хайр оршин буй газар гомдол, тунирхал ч оршдог. Хаа нэг эмэгтэй хүний сэтгэл хачин ойлгогдохгүй болох нь бий. Үерхэх явцдаа О.Энхбилэг утсаа салгаж, өөр хоорондоо ямар ч холбоогүй долоо хоногийг өнгөрөөсөн гэдэг.  “Тухайн үед яагаад ч юм тийм шийдвэр гаргаад долоо хоног ямар ч холбоогүй байсан. Ажлын шугамаар уулзаж таарсан. Гэтэл “ Чамд энэ гоё зохино доо” гэж хэлж байсан куртикийг нь  худалдаж аваад өмсчихсөн. Миний ороолтыг  хүзүүндээ ороочихсон” зогсч байсан. Уг нь нөхөр маань тийм куртик ерөөсөө сонирхдоггүй.. Тэр үед үйлдлээс нь би бүхнийг ойлгож, хэсэг хугацаанд юу ч ярилгүй байж байгаад хэн хэн рүүгээ хараад тэврэлдэж байсан даа. Бид хоёр ер нь харцаараа бие биенээ ойлгодог” гэв. Энэ үеэс тэд ирээдүйнхээ зураглалыг гаргаж, хамтдаа байх ёстойгоо ойлгосон гэдэг.

М.Цэдэндамба эхнэрийгээ “Чи миний зүрхний GPS” гэж өхөөрдөж дуудах дуртай. Хаана юу хийж байгааг нь хачин чигтэй гэмээр мэддэг болохоор О.Энхбилэг “Чи намайг тагнаад байдаг юм уу” хэмээн  асуухад “Үгүй дээ. Би чиний зүрхэнд “GPS”” суулгачихсан шүү дээ” гэж хариулдаг байжээ. Ханийхаа зүрх сэтгэлийг хайраараа цэнэглэж явдаг эхнэрийнхээ эрдэнийн чулуу шиг “жижигхэн” биед нь дурласан гэдгээ нуусангүй.

Хайрын үр дэлбээлсэн нь

Үр удмаа үлдээж, үндэс мөчир цэцэглүүлнэ гэдэг хүн өөрийнхөө аз жаргалын цоожийг түлхүүрдэн онгойлгож буй хэрэг. О.Энхбилэг эмэгтэй хүнийхээ зөн совингоор хэвлийд нь үр бүрэлдсэнийг нэг л өдөр мэджээ. Жирэмсэн эсэхээ мэдэх гэж тестээр ч үзэлгүй “Би хүүхэдтэй болчихсон байна. Чи дараад үз л дээ” хэмээн хэлснээр эмнэлэгт очиж, эход үзүүлэхээр хөтлөлцөөд алхсан хосууд хүсэн хүлээсэн мэдээгээ сонсч, хоёр биенээ тэвэрч хөөрч баярлаж явсан үе нь тэдний амьдралын хамгийн сайхан мөч. “Жирэмсэн байх үедээ ч, төрөх гэж байхдаа ч айж, сандраагүй ээ. Хүүхэдтэй болно гэдэг хорвоогийн хамгийн сайхан өвдөлтийг мэдрэх агшин. Эмэгтэй хүн болж төрсний утга учир л гэж боддог. Хань минь намайг маш сайн халамжилж, хайрлана. Охин маань маш жижигхэн гарсан. Ээж болж, үр удмаа үлдээх гэж л амьдардаг юм байна өөрөө ээж болоод  ойлгосон доо” гэв.

Харин ханийх нь хувьд хэзээ ч мартагдашгүй торгон агшин. Аав хэмээх алдар хариуцлагыг дагуулж ирдэг. Алгын чинээхэн охин үрээ харсан шинэхэн аав “Удмыг минь үргэлжлүүлэх үр төрөхөд үнэхээр их баярлаж байсан. Үгээр илэрхийлэхийн аргагүй тийм л сайхан мэдрэмжийг авсан. Тиймээс би эхнэр, охиныхоо өмнө хариуцлагатай хандаж, хайр, халамж, халуун дулуун уур амьсгалаар дүүрэн гэр бүлийг бүтээхийн төлөө илүү их хичээж, амьдрах  ёстойгоо ойлгосон. Эхнэр бид хоёр амьдралын үнэ цэнийг элэг бүтэн эрүүл саруул амьдрахад оршдог гэж боддог доо” гэлээ.  Тэд бусад залуу гэр бүлүүдийн нэгэн адил ажлын амтанд орж, хөдөлмөрийнхөө үр шимийг хүртэж ирээдүйнхээ сайн сайхны төлөө ажиллаж, амьдарч явна.

Цас бороо нар салхи, цаг хугацаатай уралдан урагшилдаг хүмүүний амьдралын хуудсанд өөрийн гэсэн өнгө аястай түүхээ гэгээнээр сийрүүлж яваа  М.Цэдэндамбын гэр бүлийн хайрын түүхээр аялсан нь энэ байв.

                                                                                        С.Ичинхорлоо