Хүний эрхийн дэд хорооны дарга Ц.Мөнхцэцэг, Улсын Их Хурлын гишүүн Ц.Сандаг-Очир нар Монгол Улсын Хүний эрхийн Үндэсний Комиссын гишүүдийн хамт  Зэвсэгт хүчний 326, 120, 032 дугаар ангид 2023 оны 11 дүгээр сарын 27, 29-ний өдрүүдэд ажиллаж, үйл ажиллагаа, нөхцөл байдалтай нь танилцлаа.

Зэвсэгт хүчний 326 дугаар ангийн захирагчийн нэгдүгээр орлогч, штабын дарга, дэд хурандаа П.Энхтайван тус цэргийн ангийн нөхцөл байдал, тулгамдаж буй асуудлын талаар танилцууллаа. Тэрбээр, хугацаат цэргийн алба хаагчид нь мэргэжлийн ур чадвараа дээшлүүлж, ангийн үүрэг гүйцэтгэх чадавхыг нэмэгдүүлэн бэлэн байдлыг ханган, улсын онц чухал болон хүн амын амьжиргааны хангамжийн объектыг хамгаалахад дэмжлэг үзүүлэх, гамшгийн үед аврах, хор уршгийг арилгах, сэргээн босгох, хүмүүнлэгийн тусламжийн үйл ажиллагаанд дэмжлэг үзүүлэх, улсыг хөгжүүлэх бүтээн байгуулалтын ажилд оролцдог хэмээлээ.

Мөн мэргэжил эзэмшүүлэх, их, дээд сургууль, коллежийн сургалтыг цахимаар үргэлжлүүлэх, элсэлтийн ерөнхий шалгалтад бэлтгэх, бие дааж өөрийгөө хөгжүүлэх боломжийг бүрдүүлэхийн зэрэгцээ төрөл бүрийн дугуйланд хамрагддаг гэдгийг штабын дарга дэд хурандаа П.Энхтайван хэлж байв.

Зэвсэгт хүчний 032 дугаар ангийн захирагч, хурандаа М.Болдбаатар, “Хүндэт харуулын” хэмээн алдаршсан 032 дугаар анги нь улсын хэмжээнд үндэсний баяр, түүхэн ой, онц чухал үйл явдал, нийтээр тэмдэглэх баяр, тэмдэглэлт өдрүүдийг ёслон тэмдэглэх, Монгол Улсын Ерөнхийлөгч, Улсын Их Хурлын гишүүн, бусад албан тушаалтан тангараг өргөх, тамга шилжүүлэх, төрийн дээд шагнал олгох, цол хүртээх, эмгэнэн гашуудах зэрэг төрийн үндэсний ёслол болон Монгол Улсад айлчилсан гадаадын өндөр дээд хэмжээний зочдыг угтах, Итгэмжлэх жуух бичиг хүлээн авах, Дипломат төлөөлөгчийн газруудтай харилцах зэрэг гадаад бодлогыг хэрэгжүүлэх төрийн дипломат ёслолыг гүйцэтгэж, Монгол Улсын төрийн ёслолын нүүр царай болж, дүр төрхийг тодорхойлж ирснийг онцлон тэмдэглэв.

 Тус анги нь тайван цагийн бүтэц, орон тоо, зохион байгуулалтын дагуу хууль журмаар тогтоосон төрийн болон цэргийн ёслол хүндэтгэл, батлан хамгаалах, зэвсэгт хүчний байнгын удирдлагын байр, ангийн байрлалын харуул хамгаалалт, Улаанбаатар цэргийн хүрээнд ёс журам сахиулах гэсэн үндсэн үүрэгт ажил болон өдөр тутмын үйл ажиллагаа, цэргийн хангалт, үйлчилгээг тасралтгүй зохион байгуулан үүрэг гүйцэтгэж буй аж. Түүнчлэн тус анги нь нээлттэй хаалганы өдөрлөг зохион байгуулж, эцэг эхийн зөвлөл байгуулан цэргийн анги хэрхэн бэлтгэл сургуулилтаа хийдэг, үүргээ хэрхэн биелүүлдэг талаар мэдээллийг тогтмол өгдөг байна. Энэ нь хугацаат цэргийн алба хаагчдын гэр бүл, иргэд, нийгэмд иргэний хяналт тавихад тодорхой дэвшил болсон гэдгийг ангийн захирагч, хурандаа М.Болдбаатар онцоллоо.  

Штабын удирдлагуудын зүгээс, Монгол Улсын хэмжээнд цэргийн албанд татагдаж байгаа залуусын дийлэнх нь дэлгэцийн хамааралтай, бие бялдрын хөгжил сул, сэтгэл зүйн тогтворгүй байгааг онцлоод, сэтгэцийн хямралд орох, цэргийн албанаас шантрах, сургалт бэлтгэл, бие бялдрын хөгжлийн хичээл, дадлага, сургуулиас бэрхшээх, ёс суртахуун, харилцааны сөрөг нөлөөнд автах зэргээс урьдчилан сэргийлэх зорилгоор  сэтгэл зүйч ажиллуулж байгааг онцолж байлаа. Мөн хугацаат цэргийн алба хаагчид тодорхой хугацааны дараа биеийн ачаалал нэмэгдсэнтэй холбоотойгоор даралт ихсэх, зүрхний хэм алдагдах, сүрьеэ өвчин тусах, сэтгэц өөрчлөгдөх зэрэг асуудлууд нийтлэгээр тулгардаг тул цэргийн албанд татагдсанаас хойш сарын дараа нарийн мэргэжлийн эмч нарын үзлэг оношилгоонд оруулж цэргийн албанд тэнцэх эсэхийг шийдвэрлэх нь зүйтэй хэмээж байлаа.

Зэвсэгт хүчний 326, 120, 032  дугаар ангийн захирагчид Батлан хамгаалах салбарт тулгамдаж буй асуудалд санхүүжилт, хөрөнгө оруулалт гэдгийг онцолсон. Сүүлийн 30 гаруй жил батлан хамгаалах салбарт дорвитой хөрөнгө оруулалт хийгдээгүй, салбарын нийт төсвийн 90 орчим хувь нь урсгал зардалд зориулагдаж байгаагийн улмаас цэргийн ангиудын барилга хуучирсан, техникийн шинэчлэлт хоцрогдож байна гэлээ. Мөн цалин болон бусад асуудлаас болж жилдээ 700-800 цэргийн албан хаагч хүсэлтээрээ чөлөөлөгдөж өөр салбар руу шилжин ажиллах болсон нь батлан хамгаалах салбарын аюулгүй байдалд сөргөөр нөлөөлөхүйц асуудал хэмээв. Харин 2023 оны төсвийн тодотголоор батлан хамгаалахын албан хаагчдын цалин нэмэгдсэн нь зэвсэгт хүчний бие бүрэлдэхүүнд нааштай нөлөөлж байгаа аж.

Ангийн захирагчид нэн яаралтай цэргийн ангийн техник, тоног төхөөрөмжийг шинэчлэх, стандартад нийцсэн байр, гал тогоо, соёл, спортын байгууламж шинээр барих, барилга байгууламжийн дээвэрт их засвар хийх, төвлөрсөн дулаанд холбох, сантехник шугам сүлжээг шинэчлэх, эмнэлгийн тоног төхөөрөмж, байнгын болон хугацаат цэргийн алба хаагчдын дүрэмт хувцасны хангалт зэрэг нь батлан хамгаалах салбарын нэн тэргүүнд тулгамдсан асуудлын нэг болсныг тодотгож байлаа.

Улсын Их Хурлын гишүүн, Хүний эрхийн дэд хорооны дарга Ц.Мөнхцэцэг "УИХ-ын Хүний эрхийн дэд хороо нь Монгол Улсын хүний эрхийг хангах үндэсний механизмын  нэг чухал бүрдэл бөгөөд Монгол Улсын Их Хурлын тухай хуулийн 28.2.11-д зааснаар Хүний эрхийн дэд хороо нь хүний эрх, эрх чөлөөний баталгаа, өршөөл, цагаачлал, иргэний харьяаллын асуудлыг эрхэлдэг, мөн олон улсын парламентын хүний эрхийн хороодын нийтлэг жишгийн дагуу эрхлэх асуудлаа дагнан хариуцан санал, дүгнэлт гаргаж, түүнийгээ Хууль зүйн байнгын хороонд, шаардлагатай бол Хууль зүйн байнгын хороогоор уламжлан нэгдсэн хуралдаанаар хэлэлцүүлэх, хариуцсан асуудлын хүрээнд хянан шалгах чиг үүрэгтэйг онцлон тэмдэглэв.

Түүнчлэн зэвсэгт хүчинд алба хааж буй хугацаат цэргийн албан хаагчдын хүний эрх ноцтой зөрчигдөх, цэргийн дэг нэрийн дор дарамтлах, эрүүл мэнд, амь насанд нь хохирол учруулах зүй бус үйлдлүүд гарч байгаад харамсаж байгаагаа илэрхийлэв.  Иймд Монгол Улсын нэгдэн орсон олон улсын хүний эрхийн гэрээ, конвенцын дагуу хүлээсэн үүргийн биелэлтийг хангуулах, хүний эрхийн үндэсний механизмын хэрэгжилтэд хяналт тавих, иргэдийн эрх, эрх чөлөөний талаар санал, дүгнэлт гаргах тухайд УИХ-ын Хүний эрхийн дэд хорооны даргын хувиар анхаарч ажиллана гэдгээ мэдэгдсэн.

 Мөн Улсын Их Хурлын гишүүн Ц.Сандаг-Очир, сүүлийн таван жилийн хугацаанд  байнгын болон хугацаат цэргийн алба хаагчдын төсөв хөрөнгө, санхүүжилт хангалтгүй байсан. Улсын төсвөөс хуваарилсан хөрөнгө оруулалтын 90 гаруй хувь нь  урсгал зардал, алба хаагчдын цалин хөлсөнд зарцуулагддаг. Харин ирэх жил энэ салбарын төсвийн санхүүжилтийг тодорхой хэмжээгээр нэмсэн. Цаашид цэргийн ангийн бие бүрэлдэхүүний хангамж, олон улсын стандартад нийцсэн барилга байгууламжийг үе шаттайгаар байгуулж, байнгын болон хугацаат цэргийн алба хаагчдад цэргийн үүргээ биелүүлэхэд таатай орчин нөхцөлийг бүрдүүлэхэд холбогдох хууль тогтоомж, Байнгын хороонд уламжлах, тулгамдаж байгаа асуудлыг Улсын Их Хуралд танилцуулан холбогдох арга хэмжээг авна гэдгээ илэрхийллээ.

Батлан хамгаалахын сайд Г.Сайханбаяр, байнгын болон хугацаат цэргийн алба хаагчдын дэг журам, сахилга хариуцлагыг дээшлүүлэх, бие бялдрыг нь хөгжүүлэх, нийгэмд цэрэг-эх оронч үзэл, хүмүүжлийн эерэг нөлөөллийг өрнүүлэх замаар   цэргийн албаны нэр хүндийг өсгөх, иргэд олон нийтэд цэргийн үүрэг гүйцэтгэлийн ажиллагааг нээлттэй мэдээлэх зэрэг хүний эрхийг хамгаалах асуудлаар Батлан хамгаалах яам, Улсын Их Хурал, Хүний эрхийн Үндэсний комисстой хамтран салбарын хэмжээний бодлого, шинэчлэлийн асуудлаар хамтран ажиллахад бэлэн байгаагаа илэрхийллээ.